Tijdens een bezoek bij een patiënt in ziekenhuis (jongeman met mentale schade t.g.v. epilepsie, drank, gebruik drugs) is moeder, zus, schoonbroer en kinderen van zus ook aanwezig. De jongeman is clean op dit ogenblik. De moeder vertelde mij vooraf, dat haar zoon , die bij haar inwoont, soms heel impulsief kan reageren, soms met geweld, hij is zeer beïnvloedbaar, werd vroeger op school ontzettend gepest doordat hij achterstand had door epileptische aanvallen. Dat hij nu op volwassene leeftijd dikwijls nog gepest wordt, zelfs eenmaal zo erg (fiets werd onklaar gemaakt tijdens fietstocht, zodat hij bij het afrijden van een helling zwaar ten val kwam en enkele weken zelfs in coma lag, met nog meer hersenschade ten gevolg).Het gesprek verloopt heel vlot. Ik kan de patiënt ook meedelen dat hij (vandaag maandag) woensdag naar huis mag gaan. Ik ga hem wel regelmatig komen bezoeken, gezien de wisselwerking met de antileptica en de huidige medicatie.
Er dient ook nog het contactonderzoek geregeld te worden. De naaste familieleden werden reeds onderzocht, maar voor cafévrienden en fietsvrienden zal hij moeten helpen om een lijst samen te stellen. Ik leg hem duidelijk het nut uit van dit onderzoek + dat dit via volksgezondheid loopt en dat dit strikt anoniem gebeurt. Natuurlijk is er het feit, dat hij in een kleine gemeente woont en dus dat er groot deel van de mensen weten, of zullen vermoeden dat hij de zieke is. Ik leg ook duidelijk uit, dat niemand hem iets kan verwijten, dat het enorm belangrijk is voor de gezondheid van zijn vrienden.
Sinds ik over het contactonderzoek spreek, reageert de patiënt niet meer en zit in de zetel, omringt door familie. Hij antwoordt niet. Ik vraag hem of hij tegen volgende keer eens die namen kan opschrijven, zodanig dat we die mensen kunnen uitnodigen. De moeder reageert hier heel vriendelijk op en zegt “ja hé we gaan dit samen opstellen hé!”
Daarop staat de patiënt recht gaat naar het toilet, begint te stampen op de wc pot, slaagt met de deur, is woest,..
Moeder kijkt naar mij en zegt: “laat hem maar even doen!”
We blijven allen rustig zitten. Opeens komt hij terug naar de groep, passeert mij, draait zich om, grijpt mij bij de keel,(iedereen verbaast), nijpt, en heft zijn hand !
Ik denk, hij gaat niet slagen, blijf rustig, maar op dat moment haalt hij uit!
Ik heb hem gewoon mijn handen op zijn schouders gezet en hem weggeduwd. Hij viel in zijn zetel rechtover mij.
Niemand zei iets, of reageerde de eerste moment. De moeder en familie begonnen zich te excuseren, maar ik zei dat zij er niet konden aandoen. Ik heb gewoon 5 minuten niets meer gezegd niet tegen familie en niet tegen patiënt, heb hem laten bekoelen.
Achteraf heb ik op een zeer korte en ernstige manier hem duidelijk gemaakt dat ik dit gedrag niet tolereer! Als hij niet akkoord gaat met iets dat ik zeg, dat hij dat moet zeggen maar niet met geweld. Dat dit eenmaal kan gebeuren maar dat ik een tweede maal het niet laat voorbij gaan en dat ik dan de nodige stappen zet en klacht indien.
Ik heb afscheid genomen en gezegd dat ik woensdag als hij thuis is, hem ging komen bezoeken. Dat is echt nodig omdat zijn medicatie moet opgevolgd worden. Als hulpverlener moet je nog verder met deze patiënt, minstens zes maanden.
De huisbezoeken thuis verliepen vrij rustig. Ook al was ik duidelijk op mijn hoede. Echter na het derde bezoek bood hij spontaan zijn verontschuldigingen aan voor het gebeurde. Die heb ik ook geaccepteerd, en heb hem ook gezegd dat ik dit moedig vond van hem!(positief belonen van goed gedrag). We zijn achteraf nooit niet meer terug gekomen op dit geweld.”
Ik vraag me af of ik dat beter wel gedaan had en op welke manier dan?
(een verpleegkundige te Leuven)
Bespreking vanuit geweldbeheersing
Wat een goed gesprek leek te worden keerde snel tot een gevaarlijke situatie. Het kan inderdaad gebeuren dat je zoiets niet ziet aankomen. Jij werd fysiek belaagd en je hebt je met een eenvoudige techniek in veiligheid kunnen brengen. Wat me opvalt is je zelfbeheersing en je zelfvertrouwen tijdens en na de aanval. Dat is erg belangrijk.
Het had natuurlijk ook wel best fout kunnen lopen, misschien laat hij je dan wel niet zo gemakkelijk los. Je geluk is dat er ook nog andere mensen in de buurt zijn, maar of die goed zouden reageren weet je natuurlijk ook niet. Dat dit een zeer gevaarlijke situatie was is niets overdreven.
Wat te zeggen over je reactie nadien!. Jij bleef ijzig kalm en je bleef 5 minuten stil. Dan heb je duidelijk gezegd dat je zulk gedrag niet accepteert. Hier trek je een duidelijke grens. “Volgende keer dien ik klacht in” Je zegt hem ook wat je wel van hem verwacht, namelijk ‘ praat met mij als je met iets niet akkoord bent’. Dit heb je naar mijn bescheiden mening zeer goed aangepakt. Je begrenst, je verwijt hem niets en wat ook belangrijk is, je gaat niet meer in op de inhoud van het conflict (nl dat er een sociaal onderzoek moet komen).
Tot slot wil ik ook ingaan op je vraag. Het gesprek na het conflict moet qua timing goed gekozen worden. Als we dit te snel doen, dan kan je misschien plots terug een opflakkering krijgen van het agressief gedrag. Als je het te laat aanpakt, dan is er nog weinig motivatie om uit de gegeven situatie lessen te trekken. De bedoeling van zo’n gesprek heeft twee grote doelstellingen. Ten eerste wil je nagaan hoe het contact met de cliënt nu is. Zo’n conflict kan de werkrelatie erg schaden. Zowel voor de cliënt als voor de hulpverlener. Soms is een derde persoon zinvol om te bemiddelen. De vraag is dus eigenlijk: “hoe gaat het nu met ons, na het conflict?’ Kunnen we het onszelf en mekaar vergeven dat het zo gegaan is? Ten tweede willen we nagaan of we uit de situatie iets kunnen leren voor komende conflicten. We gaan er toch vanuit dat conflicten horen bij het samenleven/samenwerken. Dus willen we elkaar bevragen over hoe we er nu op terugkijken. Wat kunnen we zeker terug doen en wat kunnen we beter anders doen, en hoe dan? Je merkt dat zo’n gesprek heel zinvol kan zijn. We proberen in een open klimaat samen te zoeken naar wat mogelijk is.
Waar ik nu niet op ingegaan ben
- Andere veiligheidstechnieken om met een wurging om te gaan
- De link met het beleid van een organisatie
- Het belang van zelfonderzoek
Als je nog vragen hebt naar aanleiding van dit antwoord, reageer gerust.